AI-toepassingen kunnen, net als andere interventies in de zorg, bijdragen aan het vergroten van de lengte en kwaliteit van leven van burgers en patiënten, en gaan veelal ook gepaard met additionele kosten. De mate waarin de kosten elders in de zorg of in de samenleving besparingen opleveren, of de mate waarin kosten goed passen bij de gerealiseerde gezondheidswinst, kan methodisch worden onderzocht. Dat kan met een (early) HTA, gebaseerd op een methodiek waarbij gezondheidswinst wordt uitgedrukt in voor kwaliteit gecorrigeerde levensjaren. Kosten en besparingen binnen en buiten de gezondheidszorg worden hierin meegewogen.
Inzicht in een vroeg stadium
Met een HTA kan duidelijk worden gemaakt wat de belangrijkste factoren zijn om de waarde te beïnvloeden en welk effect de AI-innovatie kan hebben in Nederland en wellicht ook in het buitenland. Een HTA uitvoeren vergt een behoorlijke investering in tijd en er gaan kosten mee gepaard. Een ‘early’ variant van de HTA maakt het mogelijk om dit vroegtijdig in het innovatieproces (al in de ontwikkelfase) uit te voeren. Omdat er in de vroege variant nog weinig gegevens beschikbaar zijn over effectiviteit wordt met meer aannames gewerkt.
Met een (early) HTA kunnen de benodigde investeringen voor een veelbelovende AI-toepassing worden onderbouwd. Op deze manier is de toepassing beter te beoordelen door stakeholders als zorgverzekeraars en investeerders. Ook helpt het de meerwaarde van een AI-toepassing te vergelijken met andere innovaties.
Routekaart en stappenplan
De beschikbare routekaart geeft een beknopt overzicht van de kosten en financieringsbronnen van HTA-onderzoek van AI-applicaties. Het start met de vraag hoe de meerwaarde van de toepassing inzichtelijk te maken is. In de volgende omstandigheden is het nuttig een HTA uit te voeren:
- Als het product of de dienst kosten en baten op de langere termijn levert;
- Baten levert buiten de inkopende instelling;
- Vooral gezondheidswinst levert en geen kostenbesparingen;
- Een vergoeding vanuit de basisverzekering is gewenst en daarom een beoordeling door Zorginstituut Nederland nodig is.
Het stappenplan om te komen tot een economische evaluatie beschrijft de stappen en bijbehorende keuzes als onderdeel van een HTA-onderzoek. Het is gebaseerd op de ‘Richtlijn voor het uitvoeren van economische evaluaties’ van Zorginstituut Nederland.
Een early HTA in de praktijk
Om te zien hoe een HTA kan worden toegepast op een AI-innovatie, heeft het programma Waardevolle AI voor gezondheid van het ministerie van VWS opdracht gegeven aan het institute for Medical Technology Assessment (iMTA) tot het toepassen van een early HTA op de AI-toepassing ‘MS sherpa’. MS sherpa is ontwikkeld voor neurologen en voor patiënten met Multiple Sclerosis (MS) en is eerder door de Nederlandse AI Coalitie geselecteerd als use case.
MS is een ernstige ziekte die tot verlies van kwaliteit van leven leidt. Het onvoorspelbare karakter van het verloop van de ziekte maakt het leven met MS nog moeilijker. MS sherpa ondersteunt MS patiënten en hun behandelaars door gepersonaliseerd inzicht te geven in de aanwezigheid en progressie van symptomen. De resultaten van deze early HTA tonen onder andere aan dat MS sherpa de potentie heeft om kosteneffectief of kostenbesparend te zijn, onder bepaalde aannames over effectiviteit.
“Het is goed te zien dat de positieve impact van MS sherpa die wij in de praktijk ervaren ook wordt aangetoond door de resultaten van een early HTA”, aldus Pieter Jeekel, voorzitter van de werkgroep Gezondheid en Zorg. “Dit kan de implementatie en opschaling van deze door ons geselecteerde use case positief beïnvloeden. Hopelijk kan de inzet van een HTA ook andere waardevolle AI-innovaties ondersteunen”.
Meer informatie?
Bent u geïnteresseerd in dit onderwerp en wilt u weten wat het nut kan zijn van een (early) HTA voor uw AI-innovatie in de gezondheidszorg? In de Wegwijzer AI in de zorg op www.datavoorgezondheid.nl vindt u een routekaart om te beoordelen wanneer een assessment interessant en kosteneffectief is om in te zetten. Tevens kunt u daar een stappenplan voor een economische evaluatie downloaden. De resultaten van de toegepaste early HTA staan in de rapportage ‘Vroege HTA naar de waarde van een beslissingsondersteunende AI-toepassing in Multiple Sclerose.’